Wat is asbest eigenlijk?
Het product asbest wordt al sinds de oudheid gebruikt. De naam asbest is afgeleid van het Griekse woord asbestos, wat onvergankelijk of onverwoestbaar betekent. Asbest is een verzamelnaam voor vezelvormige mineralen. Deze kleine vezeltjes zijn niet zichtbaar met het blote oog.
Asbestwinning vindt plaats in Canada, Australië en de voormalige Sovjet Unie.
Binnen de Europese Unie wordt geen asbest meer gewonnen.
Welke soorten asbest zijn er?
Er zijn veel soorten asbest. Van de toegepaste asbest is 90% witte asbest genaamd chrysotiel. Chrysotiel bestaat uit bundels opgerolde holle vezels. Ook komen we regelmatig amosiet (bruin asbest) en crocidoliet (blauw asbest tegen. Deze vormen van asbest bestaan uit lange, dunne massieve naalden. Daarnaast bestaat er ook nog geel asbest (anthophylliet), grijs asbest (tremoliet) en groen asbest (actinoliet). Wanneer een product asbesthoudend is, bevat het vaak meerdere soorten asbest. De kleur van het eindproduct geeft dan geen indicatie van het gebruikte type asbest. Bewerkt asbest is voornamelijk wit-grijs. [bron: iplo.nl]
De eigenschappen van asbest.
Door zijn producteigenschappen was asbest in veel situaties toe te passen. Bovendien was het goedkoop en makkelijk te verwerken. Hieronder staan een aantal andere eigenschappen die van asbest een zeel veelzijdig bouwmateriaal maakten
- Asbest is bestand tegen hoge temperaturen. Afhankelijk van het type asbest verliest het zijn vezelstructuur rond de 1400° C
- Ook is asbest bestand tegen water en chemicaliën
- Het is zowel bestand tegen zuren als tegen logen
- Asbest kent een grote treksterkte
- Asbest is zeer slijtvast
- Asbest heeft een goed isolerend vermogen: zowel voor hitte, geluid als elektriciteit;
- Asbest is mengbaar met andere materialen (cement);
Hechtgebonden of niet-hechtgebonden asbest.
Hechtgebonden asbest
Hechtgebonden noemen we asbestbevattende materialen waarbij de vezels in een dragermateriaal verankerd zitten. Hechtgebonden asbest levert geen gevaar op voor de gezondheid zolang het materiaal niet aan slijtage onderhevig is of ondeskundig wordt bewerkt of verwijderd. Voorbeelden van hechtgebonden asbest zijn o.a.: golfplaten, daktegels en luchtkokers.
Niet hechtgebonden asbest
Hieronder vallen asbesthoudende materialen waarbij de asbestvezels gemakkelijk vrijkomen. Voorbeelden van niet hechtgebonden asbest zijn o.a.: asbestkoord, amosietplaat en spuitasbest. Niet hechtgebonden asbest is sinds 1983 nauwelijks meer gebruikt.
Om te bepalen onder welke categorie het materiaal valt, zal er een monster genomen worden dat vervolgens door een geaccrediteerd laboratorium wordt geanalyseerd.
Let op: Bij toepassing van hechtgebonden asbest kan door weersinvloeden en gebruik de binding veranderen, waarbij aan de oppervlakte van het asbesthoudende materiaal de asbestvezels kunnen loslaten.
De gevaren van asbest.
Asbest is levensgevaarlijk wanneer men vrijgekomen vezels inademt. Dit kan gebeuren als asbest in slechte staat verkeert of als het ondeskundig wordt verwijderd. De meeste asbestvezels zitten vast in een ander materiaal. Zolang hier niets mee gebeurt, is de kans klein dat deze vezels in de lucht komen en schade veroorzaken.
Sinds de Nederlandse overheid op 1 juli 1993 een verbod op het gebruik van asbest heeft ingesteld, mogen bedrijven geen asbest meer gebruiken in wegen, gebouwen en daken. Ook mag het niet meer verkocht worden. In de EU geldt een asbestverbod sinds 2005.
De verwachting is dat de stille moordenaar de komende 25 jaar nog 26.000 slachtoffers in Nederland zal maken.
Ademt men asbestvezels in, dan kunnen deze tot diep in de longen doordringen. Op termijn kan dit longkanker, mesothelioom (longvlieskanker of buikvlieskanker) of asbestose (stoflongen) veroorzaken. Naast deze aandoeningen worden inmiddels ook andere vormen van kanker in verband gebracht met het inademen van asbestvezels. Verder onderzoek moet uitwijzen of de groep asbest ziekten in de toekomst zal moeten worden uitgebreid. Jaarlijks vallen er in Nederland ongeveer 900 asbestslachtoffers.
Enkele asbest gerelateerde ziektes zijn:
Mesothelioom
Mesothelioom is een kwaadaardige aandoening aan vliezen rondom longen, buik en hart. Uit onderzoeken is vast komen te staan dat in bijna alle gevallen waar een mesothelioom wordt vastgesteld er sprake was van blootstelling aan asbest. De tijd tussen het ontstaan van deze aandoening en de blootstelling aan asbest varieert nogal. In onderzoeken worden termijnen genoemd van 3 tot 60 jaar. Ook kwam vast te staan dat de blootstellingsduur soms zeer kort kon zijn (maanden). Deze diagnose wordt nog steeds in een toenemend aantal gesteld. Bij deze aandoening is er geen verband met roken aangetoond.
Longkanker
De kans op het ontstaan van longtumoren blijkt verhoogd te zijn bij mensen die aan asbest zijn blootgesteld. Sinds de jaren vijftig van de vorige eeuw wordt dit erkend, omdat uit onderzoeken bleek dat bij asbestose-patiënten ook veel asbest longkanker werd gediagnosticeerd. De ernst van asbestose had geen relatie met het ontstaan van asbest longkanker. Ook vond men asbest longkanker bij patiënten zonder asbestose.
De aandoening kan zich uiten binnen 4 tot 40 jaar na blootstelling. Daarnaast blijkt dat roken de kans op het krijgen van asbest longkanker, bij blootstelling aan asbest, fors vergroot.
Asbestose
Asbestose is een ziekte die tot de groep van stoflongziektes behoort. Het is een aandoening die met de tijd erger wordt door het verstarren van de longen. Hierdoor wordt het steeds moeilijker om zuurstof op te nemen. De ziekte uit zich meestal tussen de 10 en 40 jaar na blootstelling aan asbest en is niet te behandelen.
Voorkomen van het inademen van asbest(stof) is de enige remedie. Er is een verband tussen de ernst van de aandoening en de dosis ingeademde asbest.
Asbest de stille moordenaar
Een stukje historie
Door de vele positieve producteigenschappen was asbest ronduit een wondermateriaal in de bouw; het was gemakkelijk te verwerken, slijt- en trekvast, bestand tegen hitte, olie, zuur en loog en had uitstekende isolerende eigenschappen. Hierdoor kan je asbest echt overal aantreffen. Asbest werd echt overal voor gebruikt. Een aantal voorbeelden: Als brandwerend materiaal in het trappenhuis, verwerkt in de standpijpen van de waterleiding, de ontluchting van de geiser, de isolatie van de cv-ketel of als bescherming rond elektriciteitsdraden. Ook werd het gebruikt als vulmiddel in vinyltegels in de keuken of als schimmelwerende laag onder het tapijt.
Toch is al lang bekend dat dit wondermateriaal ook een keerzijde heeft. Al eind 1800 zag men dat arbeiders die veel met deze stof werkten ziek werden. Doordat er best een lange tijd tussen de blootstelling aan asbest en het ziekworden zit, werd asbestose voor het eerst in 1929 als beroepsziekte gezien (in Engeland). Na de Tweede Wereldoorlog heeft ook Nederland asbestose erkend. In die tijd waren er ook al aanwijzingen dat asbest tumoren in de longcellen en in het buik- en longvlies kon veroorzaken.
Na 1964 wordt er meer wetenschappelijk onderzoek naar de tumoren gedaan. Die tumoren openbaren zich soms pas 30 jaar na blootstelling aan asbest. Eind jaren ’60 werd bij arbeiders van scheepswerf “De Schelde” in Vlissingen een oorzakelijk verband tussen mesothelioom en blootstelling aan asbest gevonden.
Uit die wetenschappelijke onderzoeken kwam ook naar voren dat alle soorten asbest schadelijk zijn. Elke blootstelling, hoe gering ook, houdt een zeker risico op kanker in. De meeste slachtoffers tot nu toe zijn werknemers uit de primaire asbestindustrie. Ook bij de scheepswerven in Vlissingen, Amsterdam en Rotterdam zijn enorme partijen asbest verwerkt.
De Eternit fabriek in het Overijsselse Goor is de meest beruchte ‘asbestplaats’ in Nederland. In de Eternit fabriek werd tientallen jaren asbestcement gemaakt. Met deze grondstof maakten ze vervolgens de bekende golfplaten. Nog steeds moet in die omgeving de bodem gesaneerd worden van restanten gestort asbest. Het afval werd bij de poort van de fabriek uitgedeeld aan iedereen die het maar wilde komen halen. Nu produceert Eternit in Goor asbestvrije golfplaten. Andere vestigingen van deze multinational gebruiken nog wel asbest. maar bij andere vestigingen van de multinational, bijvoorbeeld in Latijns Amerika, gaat het asbestgebruik nog door. Ook Rusland, India en China verwerken nog op grote schaal asbest.
In Nederland is de productie rond 1930 begonnen met een jaarlijkse invoer van 2.000 ton ruwe asbest. Na de Tweede Wereldoorlog vertienvoudigde de invoer tot 20.000 ton per jaar in de periode 1955 – 1970. Asbestbuizen, asbestplaatjes, golfplaten, isolatie van leidingen en boilers, verwerking van asbest in de petrochemische industrie en in elektriciteitscentrales; de Nederlandse industriële wereld zat er vol mee.
De productiepiek van asbesthoudende producten ligt tussen 1970 en 1975, wanneer het bedrijf Van Gelder in Wormer asbestvilt gaat produceren. Dit vilt werd gebruikt om onder novilonzeil te plakken. 50.000 ton asbest vindt dan zijn weg van Zuid-Afrikaanse, Canadese en Russische mijnen naar Nederland. Ook is al die jaren nog eens drie tot vier keer zoveel asbest ingevoerd in de vorm van kant en klare asbestcementproducten.
Door de steeds sterkere stroom van geluiden over de schadelijkheid van asbest neemt het gebruik vanaf 1980 drastisch af. Uiteindelijk wordt in 1993 het toepassen van asbesthoudend materiaal in Nederland verboden.
[bron: commiteeasbestslachtoffers.nl]
Asbestwegwijzer
Waar vind ik asbest? Klik op een van onderstaande afbeeldingen om een overzicht te zien.
