Wat is asbest eigenlijk?
De naam asbest komt van het Griekse woord asbestos, dat onvergankelijk of onverwoestbaar betekent. Asbest is een verzamelnaam voor vezelvormige mineralen. Deze kleine vezeltjes zijn niet zichtbaar met het blote oog. Het product asbest wordt al sinds de oudheid gebruikt.
Asbestwinning vindt plaats in Canada, Australië en de voormalige Sovjet Unie. Binnen de Europese Unie wordt geen asbest meer gewonnen.
Welke soorten asbest zijn er?
90% van alle toegepaste asbest is wit asbest (chrysotiel). Chrysotiel bestaat uit bundels van opgerolde holle vezels.
Daarnaast komt bruin asbest (amosiet) en blauw asbest (crocidoliet) regelmatig voor. Deze vormen van asbest bestaan uit lange, dunne massieve naalden.
Daarnaast bestaat er ook nog geel asbest (anthophylliet), grijs asbest (tremoliet) en groen asbest (actinoliet). Een asbesthoudend product bevat vaak meerdere soorten asbest. De kleur van het eindproduct geeft geen indicatie van het gebruikte type asbest. Bewerkt asbest is voornamelijk wit/grijs. [bron: www.infomil.nl]
Eigenschappen van asbest
Door de volgende producteigenschappen was asbest in vele situaties toe te passen:
- Bestand tegen hoge temperaturen. Afhankelijk van het type asbest verliest het zijn vezelstructuur rond de 1400° C;
- Bestand tegen water en chemicaliën;
- Bestand tegen zuren en logen;
- Grote treksterkte;
- Zeer slijtvast;
- Goed isolerend vermogen: zowel voor hitte, geluid als elektriciteit;
- Goed mengbaar met andere materialen (cement);
- Goedkoop en makkelijk te verwerken.
Hechtgebonden of niet hechtgebonden asbest?
Hechtgebonden asbest
Hechtgebonden noemen we asbestbevattende materialen waarbij de vezels in een dragermateriaal verankerd zitten. Hechtgebonden asbest levert geen gevaar op voor de gezondheid zolang het materiaal niet aan slijtage onderhevig is of ondeskundig wordt bewerkt of verwijderd. Voorbeelden van hechtgebonden asbest zijn o.a.: golfplaten, daktegels en luchtkokers.
Niet hechtgebonden asbest
Hieronder vallen asbesthoudende materialen waarbij de asbestvezels gemakkelijk vrijkomen. Voorbeelden van niet hechtgebonden asbest zijn o.a.: asbestkoord, amosietplaat en spuitasbest. Niet hechtgebonden asbest is sinds 1983 nauwelijks meer gebruikt.
Om te bepalen onder welke categorie het materiaal valt, zal er een monster genomen worden dat vervolgens door een geaccrediteerd laboratorium wordt geanalyseerd.
Let op: Bij toepassing van hechtgebonden asbest kan door weersinvloeden en gebruik de binding veranderen, waarbij aan de oppervlakte van het asbesthoudende materiaal de asbestvezels kunnen loslaten.
De gevaren van asbest
Asbest is levensgevaarlijk wanneer men vrijgekomen vezels inademt. Dit kan gebeuren als asbest in slechte staat verkeert of als het ondeskundig wordt verwijderd. De meeste asbestvezels zitten vast in een ander materiaal. Zolang hier niets mee gebeurt, is de kans klein dat deze vezels in de lucht komen en schade veroorzaken.
Sinds de Nederlandse overheid op 1 juli 1993 een verbod op het gebruik van asbest heeft ingesteld, mogen bedrijven geen asbest meer gebruiken in wegen, gebouwen en daken. Ook mag het niet meer verkocht worden. In de EU geldt een asbestverbod sinds 2005.
De verwachting is dat de stille moordenaar de komende 25 jaar nog 26.000 slachtoffers in Nederland zal maken.
Ademt men asbestvezels in, dan kunnen deze tot diep in de longen doordringen. Op termijn kan dit longkanker, mesothelioom (longvlieskanker of buikvlieskanker) of asbestose (stoflongen) veroorzaken. Naast deze aandoeningen worden inmiddels ook andere vormen van kanker in verband gebracht met het inademen van asbestvezels. Verder onderzoek moet uitwijzen of de groep asbestziekten in de toekomst zal moeten worden uitgebreid. Jaarlijks vallen er in Nederland ongeveer 900 asbestslachtoffers.
Enkele asbestziektes:
Mesothelioom
Dit is een kwaadaardige aandoening aan vliezen rondom longen, buik en hart. Uit onderzoeken kwam vast te staan dat in bijna alle gevallen van mesothelioom er sprake was van blootstelling aan asbest. De tijd tussen het ontstaan van de
aandoening en de blootstelling varieert nogal. In onderzoeken worden termijnen genoemd van 3 tot 60 jaar. Ook kwam vast te staan dat de blootstellingsduur soms zeer kort kon zijn (maanden). Er wordt nog steeds in een toenemend aantal
gevallen de diagnose mesothelioom gesteld. Bij deze aandoening is er geen verband met roken aangetoond.
Longkanker
De kans op het ontstaan van longtumoren bleek verhoogd te zijn bij mensen die aan asbest waren blootgesteld. Sinds de jaren vijftig van de vorige eeuw wordt dit erkend, omdat uit onderzoeken bleek dat bij asbestose-patiënten ook veel
asbest longkanker werd gediagnosticeerd. De ernst van asbestose had geen relatie met het ontstaan van asbest longkanker. Ook vond men asbest longkanker bij patiënten zonder asbestose.
De aandoening kan zich uiten binnen 4 tot 40 jaar na blootstelling. Tevens blijkt dat roken de kans op het krijgen van asbest longkanker, bij blootstelling aan asbest, fors vergroot.
Asbestose
Asbestose is een ziekte die tot de groep van stoflongziektes behoort. Het is een aandoening die met de tijd erger wordt door het verstarren van de longen. Hierdoor wordt het steeds moeilijker om zuurstof op te nemen. De ziekte uit zich eerst tussen de 10 en 40 jaar na blootstelling aan asbest en is niet te behandelen.
Voorkomen van het inademen van asbest(stof) is de enige remedie. Er is een verband tussen de ernst van de aandoening en de dosis ingeademde asbest.
Asbest de stille moordenaar
Historie
Asbest was ronduit een wondermateriaal; het was gemakkelijk te verwerken, slijt- en trekvast, bestand tegen hitte, olie, zuur en loog en had uitstekende isolerende eigenschappen. Het gevolg hiervan is, dat in een “gewoon” huis in een “gewone” binnenstad asbest aangetroffen kan worden als brandwerend materiaal in het trappenhuis of verwerkt in de standpijpen van de waterleiding, de ontluchting van de geiser, de isolatie van de cv-ketel of als bescherming rond elektriciteitsdraden. Ook werd het gebruikt als vulmiddel in vinyltegels in de keuken of als schimmelwerende laag onder het tapijt.
Toch is al lang bekend dat dit wondermateriaal ook een keerzijde heeft. Eind 1800 kwamen de eerste berichten dat asbest ziekten onder de arbeiders in de industrie kan veroorzaken. Doordat het zeker 15 jaar duurt voordat de ziekte zich uit, erkende de Britse arbeidsinspectie eerst in 1929 na een grootscheeps onderzoek asbestose als beroepsziekte. Eerst na de Tweede Wereldoorlog onderkende ook Nederland deze door de kleine asbestvezels veroorzaakte longziekte. Ook waren er toen al aanwijzingen dat asbest tumoren in de longcellen en in het buik- en longvlies kon veroorzaken.
Na 1964 komt er meer wetenschappelijk onderzoek op gang naar de tumoren die zich pas 30 jaar na blootstelling aan asbest openbaren. Bij arbeiders en hun huisgenoten van scheepswerf “De Schelde” in Vlissingen werd eind jaren zestig een oorzakelijk verband tussen mesothelioom (long- of buikvlieskanker) en blootstelling aan asbest gevonden.
Uit wetenschappelijk onderzoek kwam ook naar voren dat alle soorten asbest schadelijk zijn. Elke blootstelling, hoe gering ook, houdt een zeker risico op kanker in. De meeste slachtoffers tot nu toe zijn werknemers uit de primaire asbestindustrie. Ook bij de scheepswerven in Vlissingen, Amsterdam en Rotterdam zijn enorme partijen asbest verwerkt.
De Eternit fabriek in het Overijsselse Goor is de meest beruchte ‘asbestplaats’ in Nederland. Nog steeds moet daar, in de inmiddels tot Hof van Twente omgedoopte gemeente, de bodem worden ontdaan van restanten gestort asbest. Hier werd decennialang asbestcement gemaakt als grondstof voor de bekende golfplaten. Het afvalmateriaal werd bij de poort van de fabriek uitgedeeld aan iedereen die het maar wilde komen halen. Nu produceert Eternit in Goor asbestvrije golfplaten maar bij andere vestigingen van de multinational, bijvoorbeeld in Latijns Amerika, gaat het asbestgebruik nog door. Ook Rusland, India en China verwerken nog op grote schaal asbest.
In Nederland is de productie rond 1930 begonnen met een jaarlijkse invoer van 2.000 ton ruwe asbest. Na de Tweede Wereldoorlog vertienvoudigde de invoer tot 20.000 ton per jaar in de periode 1955 – 1970. Asbestbuizen, asbestplaatjes, golfplaten, isolatie van leidingen en boilers, verwerking van asbest in de petrochemische industrie en in elektriciteitscentrales; de Nederlandse industriële wereld zat er vol mee.
De productiepiek ligt tussen 1970 en 1975, wanneer het bedrijf Van Gelder in Wormer asbestvilt gaat produceren, dat in de toenmalige Novilon fabrieken in Krommenie gebruikt werd om onder het zeil te plakken. 50.000 ton asbest vindt dan zijn weg van Zuid-Afrikaanse, Canadese en Russische mijnen naar Nederland. Ook is al die jaren nog eens drie tot vier keer zoveel asbest ingevoerd in de vorm van kant en klare asbestcementproducten.
Door de steeds sterkere stroom van geluiden over de schadelijkheid van asbest neemt het gebruik vanaf 1980 drastisch af. Uiteindelijk wordt eerst in 1993 het toepassen van asbesthoudend materiaal in Nederland verboden.
[bron: commiteeasbestslachtoffers.nl]
Asbestwegwijzer
Waar vind ik asbest?
Buiten
Binnen
